Biz insanlar petrol kullanmaya başladığımızdan ve onu nasıl kullanacağımızı öğrendiğimizden beri inanılmaz bir yol kat ettik. Araçlarımızı harekete geçiren hatta uzaya taşıyan enerjiyi sağlayan petrol, plastiğin hammaddesini oluşturarak sofralarımıza kadar girdi.
Hayatımızın her noktasında petrol var. Bu yazıyı yazarken kullandığımız klavye, metni okuduğunuz bilgisayar veya telefon, hatta yediğimiz yiyeceklerin ambalajında bile mevcut.
Elbette insanların petrolle ilişkilerinde doğaya verdikleri zarar inkar edilemez. Bununla birlikte, bu hidrokarbon bileşiğinin sadece insanlara değil, bir bütün olarak doğaya verdiği zarar muazzam. Enerji sektöründe kullanılan petrol atmosferden başlayarak tüm ekosisteme büyük zararlar vermektedir. Plastik ürünlerin doğru şekilde geri dönüştürülmemesi sonucunda dünyada her yıl 275 milyon ton atık üremektedir. Bu atıklar sadece çöplüklerle sınırlı değil, on binlerce tonu denizlerde ve okyanuslarda birikerek devasa çöp adaları oluşturuyor. Pasifik Okyanusu’nda 7. Kıta olarak adlandırılan, ada halini almış çöp yığınlarının büyüklüğü her geçen yıl büyümeye devam ediyor.
Exxon Valdez Kazası
23 Mart 1989’da petrol tankeri Exxon Valdez, 200 milyon litre ham petrolle Alaska’dan ayrıldı. 24 Mart gece yarısından kısa bir süre sonra, Bligh Reef olarak bilinen kayalıklara oturdu. Çok sayıda gemi enkazının bulunduğu bu uğursuz yerde, geminin petrol taşıma bölmelerinde gövde hasarı oluştu ve kısa süre içinde 47 milyon litre ham petrol çevreye sızdı. Böylesine büyük bir kaza ve ardından gelen petrol döküntüsü dünyanın en büyük tanker kazası olarak tarihe geçti.
Kazadan sonra yayılan petrol, işi daha da kötüleştirdi. Kazanın ciddiyeti anlaşıldıktan sonra, olumsuz hava koşulları ve gemideki hasarın büyüklüğü nedeniyle temizlik çalışmalarına hemen başlanamadı.
Daha sonraki temizlik çalışmalarına rağmen, Alaska kıyısı açıklarında 80 dönümden fazla kıyı şeridinin hala kirliliğini sürdürdüğü tahmin edilmektedir. Temizleme işleri ne kadar iyi yapılırsa yapılsın, suyun hem yüzeyinde hem de dibinde gizlenmiş olan petrol tabakası çevreyi belki de sonsuza kadar tehdit edecektir.
Prens William Körfez plajları bugün bile biraz kazılsa petrol atıklarına rastlamak mümkün.
Temizlik Çalışmaları
24 Mart’ta özel bir şirket tarafından yüzeye bir çözücü karışımı helikopterle bırakıldı, ancak helikopter hedef alanı tutturamadı. Kullanılan ürün kamuoyu tarafından kabul görmemiş bir üründü. Toprak sahipleri, balıkçılık grupları ve çevreciler tarafından eleştirildi.
Fiziksel temizlik çalışmaları kısa süre sonra başladı, ancak kalın bir petrol ve yosun tabakası ekipmanı tıkıyordu. Sivillerin tam temizlik konusundaki ısrarlarına rağmen, döküntülerin sadece %10’u temizlendi. Exxon felaketi temizlemek için çok yavaş ilerliyordu ve Valdez belediye başkanı, Exxon şirketinin felakete yavaş tepki vermesi nedeniyle topluma ihanet ettiğini söyledi. Bazı Exxon çalışanlarıyla birlikte 11.000’den fazla Alaska sakini, çevreyi eski haline getirmek için bölge genelinde çalıştı. Hem bilim adamlarının hem de halkın baskısı her şeyi açıklığa kavuşturmak içindi. Kapsamlı temizlik girişimlerine rağmen, enkazın yalnızca %10’u temizlenebildi.
Çevre Üzerindeki Yıkıcı Etkiler
Petrol sızıntılarının uzun ve kısa vadeli etkileri incelendi. 100.000 ila 250.000 arasında deniz kuşu, en az 2.800 su samuru, 300 fok, 247 kel kartal, 22 katil balina ve bilinmeyen sayıda balık sızıntı nedeniyle yaşamını yitirdi.
Kirlilik önemli ölçüde azalmış olsa da araştırmalar, petrolle kirlenmiş plaj alanının 1992’den beri çok değiştiğini göstermektedir. NOAA (Ulusal Deniz Balıkçılığı Hizmeti) tarafından 2001 yılında yapılan araştırmalar, sahillerde 90 ton kadar petrol kaldığını ve her yıl kalıntının% 4’ünün azaldığını göstermiştir.
Kirlilik beklenenden çok daha uzun süre kaldı ve beklenenden daha fazla türün kaybına neden oldu. Sayısız Balık ve yumurtaları yok oldu. Su samuru, benekli ördekler ve katil balinalar gibi çeşitli türler, hemen veya uzun vadeli yok olma tehdidiyle karşı karşıya kaldı. Petrolle kirlenmiş midye yataklarının ve diğer gelgit kıyı şeridi habitatlarının iyileşmesi 30 yıldan fazla sürebilir.
Ancak Exxon, kalan petrolün uzun vadeli ekolojik etkilere neden olmayacağını öne sürerek endişeleri reddetti.
NOAA bilim adamları, dökülmenin yirmi beşinci yıldönümü olan 24 Mart 2014’te dökülme öncesi alandaki hayvan sayılarına geri dönüldüğünü bildirdi. Su samuru ve bazı türlerin normale dönmüş göründüğünü ifade etti. Ancak alanı 25 yıldır izleyen bilim adamları, yerel katil balina türlerinden biri için endişelerin devam ettiğini söyledi.
Alaskalı politikacı Berta Gardner, Alaska eyalet senatörü ve ABD hükümeti, Exxon’u mahkeme kararıyla 92 milyon dolarlık bir para cezası ödemeye zorladı. Paranın çoğu, petrole bulanmış sahilleri temizlemek ve zarar görmüş ringa balığı popülasyonunu geri kazanmak için harcandı.
Exxon şirketi, olayla ilgili açılan davalar sonucunda toplam 507 milyon dolar cezai tazminat ve 3 milyar dolar temizlik bedeli ödedi. Ayrıca gemi kaptanı aleyhine açılan davada kaptanın kısmen kusurlu bulunması nedeniyle 50 bin dolar ve 1000 saat kamu hizmeti cezası verildi, ancak insan can kaybı olmaması nedeniyle cezalar düşürüldü.
Ekosistem ve bölgedeki insanların yaraları hala tam olarak sarılmış değil. Şirket ve kaptan tüm felaketten ve ardından gelen neredeyse sonsuz yıkımdan sorumlu tutulurken, neredeyse hiçbir yaptırım olmaksızın işin içinden çıktılar.
Ayrıca Exxon Valdez gemisi 2010 yılında cevher gemisine dönüştürülerek Çin ve Kore yarımadasında başka bir yük gemisiyle çatıştı. Ömrü boyunca doğaya inanılmaz zararlar veren bu gemi, 2012 yılında Hintli bir şirket tarafından satın alınarak geri dönüştürüldü.
