1707 Scilly Deniz Faciası, İngiliz Kraliyet Donanması’nın tarihteki en büyük kayıplarından biridir ve yaklaşık 1.400 denizcinin ölümüne sebep olmuştur. İngiliz Donanması’nın bir filosunun Scilly adaları yakınlarında kayalıklara çarpması sonucu meydana gelen bu facia, o dönemin en büyük felaketlerinden biri olarak kaydedilmiştir.
Facianın ardından İngiliz Donanması, modernizasyon için bir dizi adım atmış ve gemi inşa teknikleri, navigasyon yöntemleri, eğitim ve donanım gibi alanlarda büyük gelişmeler kaydetmiştir. Bu gelişmeler, İngiliz Donanması’nın gücünü artırmış ve tarihte daha da öne çıkmasına neden olmuştur.
1707 Scilly Deniz Faciası, İngiliz Donanması’nın modernizasyon sürecindeki bir dönüm noktasıdır. Bu facia, Donanma’nın gücünü sorgulamaya sebep olmuştur ve modernizasyon ihtiyacını göstermiştir. Yapılan geliştirmeler, İngiliz Donanması’nın tarihinde önemli bir yere sahiptir ve günümüzde hala hatırlanmaktadır.
1714 boylam ödülü yarışması
Denizcilik tarihinin en önemli dönüm noktalarından biri olan 1714 boylam ödülü yarışması, denizcilerin güvenli bir şekilde seyahat etmeleri için gemilerin konumlarını doğru bir şekilde tespit etmeleri gerektiği gerçeğiyle başladı. Ancak o dönemde mevcut olan zaman ölçme araçları, denizcilik alanında yeterli değildi. Bu nedenle, İngiliz hükümeti, gemilerin enlem ve boylamlarını doğru bir şekilde hesaplamalarını sağlayacak bir zaman ölçme aracı yapılması için bir ödül verileceği bir yarışma düzenledi.
Yarışma, gemilerin enlem ve boylamlarını doğru bir şekilde hesaplamalarını sağlayacak bir zaman ölçme aracı yapılması için düzenlenmişti. Bu zaman ölçme aracı, denizciler için hayati bir önem taşıyordu, çünkü gemilerin konumlarını doğru bir şekilde belirleyebilmeleri, gemilerin güvenli bir şekilde seyahat etmeleri için gereklidir.
1714’te İngiliz Parlamentosu, boylamı denizde doğru şekilde hesaplayabilene 20.000 sterlin (bugünün parasıyla birkaç milyon Amerikan doları) ödül verileceğini duyurdu.
John Harrison
John Harrison, İngiltere’nin Lincolnshire kentinde 1693 yılında doğdu. Babası saatçiydi ve Harrison da babasının izinden gitti. Harrison 1713’te, daha 20 yaşına bile basmadan, neredeyse tamamı tahtadan, sarkaçlı bir saat yaptı. Sonradan, sürtünmeyi azaltan ve ısı değişikliklerini telafi eden mekanizmalar icat etti. 1730’larda, Harrison denizdeki gemilerin doğru konumunu belirlemek için kullanılabilecek bir deniz kronometresi yaratmaya karar verdi.
H1 timekeeper
1735 yılında, Harrison ilk deniz kronometresi olan H1’i yarattı. H1, bir gemide kullanılabilecek kadar küçük ve dayanıklı olmak zorundaydı. Ancak inşa edildiğinde beklenen kadar doğru değildi. Harrison H2 ve H3 modellerini geliştirdi. Bütün bu modeller 30 kilonun üzerinde ağırlığa sahipti. Her biri o günün şartlarında başarılı sayılabilecek cihazlardı fakat Harrison kendi yaptığı ürünlerden tatmin olmadı ve onları geliştirmeye devam etti. Harrison üçüncü büyük modeli üzerinde çalışırken kazara bir şey fark etti. Başka bir saat ustası Harrison’ın tasarımını temel alarak bir cep saati yapmıştı. Her zaman büyük saatlerin cep saatlerinden daha güvenilir olduğuna inanılırdı. Fakat Harrison bu yeni cihazın doğruluğu karşısında hayretler içinde kaldı.
H2 timekeeper
Bu nedenle, nihayet 1761’de Atlas Okyanusu üzerinde bir deneme düzenlendiğinde, Harrison üçüncü tasarımını kullanmadı. Bunun yerine, cep saati tasarımına dayanarak yaptığı, bir kilogram ağırlığındaki dördüncü tasarımına ümit bağladı. Harrison, 1761’de H4’ü tamamladı, bu gemilerin konumunu belirlemede çok başarılı oldu. Deniz kronometrelerinin doğruluğunu kanıtlamak için Harrison, H4’ü İngiltere’den Jamaika’ya bir deniz yolculuğunda götürdü ve sonuçları dikkat çekici derecede doğru çıktı.
Harrison, deniz kronometrelerinin doğruluğunu kanıtlamak için birçok deneme gerçekleştirdi, ancak İngiliz Parlamentosu, ödülünü verme konusunda birkaç kez fikrini değiştirdi. Harrison, vaat edilen tam ödülü almak için uzun süre mücadele etti ve tümünü alamasa da deniz kronometrelerinin doğruluğunu kanıtladı ve önemli bir başarı elde etti.
H3 timekeeper
1772’de İngiliz kâşif James Cook ikinci tarihi yolculuğunda Harrison’ın zaman ölçerinin bir kopyasını kullandı ve döndüğünde cihazın tüm beklentilerini kat kat aştığını belirtti. Artık 79 yaşında olan Harrison, Boylam Kurulu yüzünden öyle sıkıntı çekmişti ki, sonunda konuyu İngiltere kralına sundu. Bu sayede 1773’te ödülün kalanını aldı, ama yarışmayı kazandığı hiçbir zaman resmen ilan edilmedi. John Harrison bundan üç yıl sonra 83. doğum gününde öldü.
Harisson Mirası
Harrison’ın deniz kronometrelerinin doğruluğu sayesinde, gemilerin konumunu daha doğru bir şekilde belirlemek mümkün oldu ve deniz seyahati daha güvenli hale geldi. Harrison’ın saat yapımındaki yenilikleri de modern saatlerin ve zamanlama cihazlarının oluşumuna katkıda bulundu. Bugün, Harrison’ın deniz kronometreleri dünya çapındaki müzelerde sergilenmektedir.
Harrison’ın mirası, sadece deniz kronometreleri değil, aynı zamanda bilim ve teknolojiye katkısıdır. Deniz kronometreleri üzerindeki çalışması, deniz seyahatinin daha güvenli ve verimli hale gelmesinde önemli bir kilometre taşıydı.
Harrison’s first “sea watch” (now known as H4)
Harrison’ın saat yapımındaki yenilikleri, günlük hayatımızda önemli olan modern saatlerin ve zamanlama cihazlarının oluşumuna katkıda bulundu. O, kendi alanında bir öncü ve gerçek bir yenilikçiydi ve bilim ve teknoloji üzerindeki kalıcı etkisi hala bugün hissediliyor.
photo credits: https://en.wikipedia.org/wiki/John_Harrison
