Navlun Nedir

Navlun oranı, belirli bir kargonun bir noktadan diğerine teslim edildiği bir fiyattır. Fiyat, kargonun şekline, nakliye şekline (kamyon, gemi, tren, uçak), kargonun ağırlığına ve teslimat yerine olan mesafeye bağlıdır. Birçok nakliye hizmeti, özellikle hava taşıyıcıları, kargonun hem ağırlığını hem de hacmini hesaba katan fiyatı hesaplamak için boyutsal ağırlık kullanır.

Navlun terimini daha detaylı tanımlamak gerekirse “deniz yolu ile taşınan eşya için, taşıma hizmeti karşılığında gemi şirketine ödenen ücret” anlamına da gelmektedir. Anlam itibariyle sadece deniz yoluyla yapılan taşımacılık için değil, kara yolu, hava yolu veya demir yolu ile yapılan taşımacılık hizmeti karşılığında ödenen ücreti anlatan genel bir tanım olmuştur.

Örneğin, Amerika’da toplu kömür uzun mesafe oranları her biri 100 ton taşıyan 100 vagonlu bir tren 1000 mil mesafeden 100.000 dolara mal olacak şeklinde hesaplanabilir. Öte yandan, Intermodel konteyner nakliye ücretleri, konteyner ağırlığı maksimum yükleme kapasitesini aşmadığı sürece, büyük ölçüde kargo ağırlığı üzerinden alınan yola bağlıdır. Fiyatlar, belirli bir rotanın arz ve talebine bağlı olarak TEU başına 300 ila 10.000 ABD doları arasında değişebilir.

TEU: 1 TEU 20 feet’lik koyteyneri ifade etmektedir ve 34 metreküplük bir hacme sahiptir. TEU terimi ingilizce “Twenty-foot Equivalent Unit” kelimelerinin kısaltması olup, konteyner yükler için bir endüstri standardı olarak kullanılmaya başladı.

Navlun fiyatlarını etkileyen unsurlar

Nakliye şekli: Gemi, Tren, Karayolu Araçları, Hava yolu araçları,
Kargonun cinsi: Ağırlık, Boyut, Hacim
Seyir mesafesi: Teslim alma ve teslimat noktaları arasındaki mesafe
Seyir maliyetleri: Amortisman, gemi bakım onarım giderleri, yakıt vs. giderleri;
Liman maliyetleri: Gemi ile ilgili maliyetler,
Elleçleme maliyetleri ve liman harçları;
Depolama maliyetleri ve ek maliyetlerden oluşur.

Yük taşıma fiyatlarını oluşturan ana unsur ise liman ve depolama maliyetleri olarak kabul edilebilir. Liman maliyetleri içinde yer alan gemi ile ilgili maliyetler, gemi rıhtıma yanaştıktan sonra malı tamamen yüklenene kadar geçen süre içinde üstlenilen maliyetler anlatılmak istenir. Liman gemi açısından taşıma yapılmayan bir yer olduğu için geminin limanda kalma süresi ne kadar uzarsa ilgili maliyetler de o kadar artar.

Depolama maliyetleri ise, malın limana gelmesinden itibaren geminin güvertesine/ambarına yüklenene kadar depolarda bekletilmesi maliyetini ifade eder.

Tarih

Yük taşımacılığının en eski biçimlerinden biri su idi. İlk yerleşim yerlerinin çoğu, deniz kıyılarına ve nehirlere ulaşılabilir yakınlıkta inşa edilmişti. Bu yerleşim yerleri büyüdükçe, yerleşim yerleri arasındaki ticaret buna oranla büyüdü. Yük taşımacılığı için gezilebilir su yolları ve kargoların bu yollara taşınması için kara yolları daha sonra demir yolları inşa edildi, böylece deniz yolu ile ulaşılamayan iç toplama ve teslimat noktaları birbirine bağlandı.

Gemilerle ulaşım, doğası gereği çok sınırlıdır. Toplama noktasına ve varış noktasına yakın seyredilebilir su yolları yoksa, mal bir gemi tarafından taşınamayacaktır. Limanlara gemi ile gelen mallar boşaltılmalı ve başka bir nakliye yöntemine, yani nihai varış yerine taşınması için kamyon veya vagonlara aktarılmalıdır.

Navlun Sözleşmesi

Navlun sözleşmesi malı taşıtan ile taşıyan arasında imzalanan sözleşmedir. Bu sözleşmeyle, yükü gönderen ve taşıyanın yükümlükleri belirlenir ve her iki tarafın hakları güvence altına alır. Bu sözleşmenin en önemli maddesi yükü gönderecek olanın yükü, taşıyacak olanın da taşıma aracını hazır bulundurma mecburiyetinde olmasıdır. Taşımayı yapan, yerine getirdiği iş için karşı taraftan ücret alır. Yükün sahibi de ödemeyi yapmakla yükümlüdür. Ödemeyi malı teslim alacak kişinin yaptığı durumlar da vardır ki bu durum konşimentoda belirtilir.

Bu sözleşmenin devre dışı kaldığı özel durumlar vardır ve bu durumlar şöyle sıralanabilir:

Gemiye devlet ya da yabancı bir devletin el koyması durumunda
Taşınacak mallar üzerinde ithal ya da ihraç yasağı konması halinde
Yükleme ya da varma limanının ablukaya alınması durumunda
Savaş halinde
Mücbir sebep

Navlun

Konşimento

Konşimento, gemide eşya taşımak üzere bir yer kiralamaksızın eşyanın taşımacıya, bir diğer deyişle donatana teslim edilmesi ve yalnız eşyaların taşınması için sözleşme yapılması durumundaki sözleşmeye “Konşimento” denir.

Ordino

Ordino, konşimentoya karşılık eşyanın çekilebilmesi için talimattır. Ticarette konu eşyanın ulaşım aracına yüklenmesi veya boşaltılması öncesinde taşımacıya yönelik emir mektubu olarak verilen ordino ile mal sahibinin işlemleri tamamlanır ve ordino gümrük idaresine teslim edilir.

Ordinonun bu anlamı sözlükte sadece deniz yoluyla gerçeklesen ticaretler için geçerli olsa da konşimento hava, kara ve demir yolu taşımacılığında da yeri olan bir belgedir.

Ardiye

Ardiye, ticaret eşyasının saklandığı yer veya depo, böyle bir yerde saklanan eşya için ödenen ücrettir. Denizyolu ulaşımında ardiye; gümrüklü sahalara gelen konteyner ve diğer yüklerin kapalı ve açık alanlarda saklanması, depolanması, etiketlenmesi gibi hizmetleri ve bu hizmetler için alınan ücreti de ifade etmektedir.

Navlun Komisyoncusu

İhraç edilecek malların nakliyesini düzenleyen komisyonculara navlun komisyoncusu denir. “Freight forwarder” olarak da bilinen bu komisyoncular herhangi bir taşıma aracının sahibi değillerdir sadece işlemleri yürüten kişi ya da kurumlardır. Belirli bir komisyon karşılığında yük sahibi ile taşımacı arasında aracılık faaliyeti yürütürler.

Navlun Endeksleri

Navlun Endeksleri, deniz taşımacılığının günlük ticari faaliyetleriyle ilgili elde edilen ücretleri yani navlun fiyatlarını baz almakta ve günlük olarak yayınlamaktadırlar. Navlun fiyatları her gün gemi brokerlerinden toplanan bilgilerle belirlenmekte ve endekslerde yayınlanmaktadır. Navlun endeksleri, gemi sahipleri, brokerler, traderlar, yatırımcılar ve ekonomistler için yol gösterici unsurlardan biridir, güvenilir Navlun endekslerinden birkaç tanesi aşağıdaki gibidir;

Baltic Dry Index
Container Shipping Index
Maersk Broker Container Index
China Containerized Freight Index